Gluten zijn eiwitten die voorkomen in het endosperm van granen, die veel gebruikt worden in voedsel vanwege hun interessante textuurvormende eigenschappen. Gluten creëren textuur in levensmiddelen door hun speciale 2D- en 3D-peptidestructuur (rijk aan proline en glutamine). Tegelijkertijd betekenen deze peptide-eigenschappen dat ze niet gemakkelijk kunnen worden afgebroken door menselijke spijsverteringsenzymen. Onvolledige vertering kan leiden tot het ontstaan van specifieke peptiden die bij bepaalde personen een immuunrespons kunnen opwekken. Het bekendste gezondheidsprobleem dat hieruit voortvloeit, is coeliakie, een auto-immuunziekte die wordt veroorzaakt door blootstelling aan gluten. (lees hier meer over coeliakie))
WAT IS NON CELIAC GLUTEN SENSITIVITY (NCGS)/GLUTENSENSITIVITEIT
Niet alle glutenreacties betekenen echter een auto-immuunziekte. NON CELIAC GLUTEN SENSITIVITY (NCGS)/GLUTEN SENSITIVITEIT is een minder bekende maar steeds meer erkende aandoening van gluten intolerantie die wordt gekenmerkt door intestinale en extra-intestinale symptomen als gevolg van gluteninname, waarbij de symptomen lijken op andere maagdarm symptomen zoals diarree, misselijkheid, een opgeblazen gevoel, winderigheid, constipatie, buikpijn en inconsistente stoelgang [1]. Hoe glutensensitiviteit ontstaat, is nog onbekend, maar het verlies aan gluten tolerantie kan deels te wijten zijn aan het toegenomen glutengehalte in tarwe in de afgelopen decennia [2]. We consumeren gewoonlijk 10 tot 20 g gluten per dag en alle individuen, zelfs met minder risico, zouden uiteindelijk vatbaar zijn voor een of andere vorm van glutenreactie [3] met een hogere prevalentie dan coeliakie (14,9% vs 1%) [4].
Diagnose
De diagnose blijft uit omdat mensen die aan NCGS lijden een heterogene groep vormen, er geen typische bloed- of biomarker bestaat (biologische markers die aan kunnen geven dat iemand ziek is, die kunnen voorspellen hoe ernstig een ziektebeloop zal zijn, of die laten zien of een behandeling werkt of niet). Het kan ook niet in verband worden gebracht met alleen genetische aanleg. Slechts 50% van de NCGS de typische coeliakie gen HLADQ2/DQ8 heeft.
De enige manier om NCGS te diagnosticeren is door eliminatie.
- Geen coeliakiemarkers
- Negatieve Immunoglobuline E (IgE is een antilichaam dat meestal gebruikt wordt als marker bij (voedsel)allergieën)
- Geen atrofie van de darmvlokken
- Door gluten volledig uit het dieet te elimineren, de symptomen te controleren en vervolgens weer gluten in het dieet toe te voegen om te bepalen of de symptomen terugkeren (ook wel de "open challenge" genoemd).
Als u denkt dat u glutensensitiviteit hebt, kunt u proberen gluten uit uw dieet te elimineren en nagaan wat het verschil is wanneer u opnieuw gluten in uw dieet introduceert. Raadpleeg altijd uw arts om er zeker van te zijn dat uw symptomen niet worden veroorzaakt door andere ziekten waarvoor u dringend behandeld moet worden.
Ook is er geen eenduidige samenstelling van het microbioom die een persoon met glutensensitiviteit kenmerkt, hoewel zij meestal een verhoogde darm doorlaatbaarheid vertonen. Dit betekent dat ze niet essentiële stoffen kunnen doorlaten. Hoewel de verhoogde darmpermeabiliteit als reactie op gluten in de voeding het ernstigst is bij coeliakiepatiënten, is zonuline, een marker voor darmpermeabiliteit, ook verhoogd bij mensen die lijden aan het Prikkelbare Darm Syndroom en glutensensitiviteit [5].
Hoewel een glutenvrij dieet de gouden standaardbehandeling is, is volledig glutenvrij gaan niet de consensusbehandeling voor glutensensitiviteit. Glutensensitiviteit kan van tijdelijke aard zijn [6] en het kan voldoende zijn om de gluteninname te beperken of voorzichtiger te zijn met de blootstelling aan gluten. Voedingsmatrices waarin gluten voorkomen, bevatten ook veel voedingsstoffen die je zou kunnen missen als je gluten volledig uit je dieet haalt. Denk aan het verlies van bronnen van voedingsvezels, vitamine B1 en B2, jodium, ijzer, zink en magnesium die normaal in volkorenbrood zitten.
Aangezien darm doorlaatbaarheid een rol speelt, kan het verstandig zijn om extra maatregelen te nemen om ervoor te zorgen dat de darmbarrière intact blijft, niet alleen voor gluten gerelateerde problemen, maar ook voor de algehele gezondheid.
Kristina Cueva
Kristina heeft altijd een passie gehad voor het begrijpen van ziekten en hun onderliggende mechanismen. Haar achtergrond in biomedische wetenschappen en in volksgezondheid en economie, stelde haar in staat de product innovaties die nodig zijn voor zelfzorg te begrijpen en zo producten te formuleren die de goede gezondheid bevorderen en uiteindelijk de ziektelasten verlagen.
Referenties:
1.Barbaro, M. R., Cremon, C., Stanghellini, V., & Barbara, G. (2018). Recente vooruitgang in het begrijpen van niet-celiacale glutengevoeligheid. F1000Research, 7, F1000 Faculty Rev-1631. https://doi.org/10.12688/f1000research.15849.1
2. Pasquale Mansueto MD , Aurelio Seidita MD , Alberto D'Alcamo MD & Antonio Carroccio MD (2014). Non-Celiac Gluten Sensitivity: Literature http://dx.doi.org/10.1080/07315724.2014.869996
3.Sapone, A., Bai, J.C., Ciacci, C. et al.Spectrum of gluten-related disorders: consensus on new nomenclature and classification. BMC Med 10, 13 (2012). https://doi.org/10.1186/1741-7015-10-13
4.Cárdenas-Torres, F.I.;Cabrera-Chávez, F.; Figueroa-Salcido,O.G.; Ontiveros, N. Non-Celiac Gluten Sensitivity: An Update.Medicina 2021, 57, 526. https://doi.org/10.3390/medicina57060526
5.Hollon, J., Puppa, E. L., Greenwald, B., Goldberg, E., Guerrerio, A., & Fasano, A. (2015). Effect van gliadine op de permeabiliteit van darmbiopsie-explanten van coeliakiepatiënten en patiënten met niet-celiacale glutengevoeligheid. Nutriënten, 7(3), 1565-1576 https://doi.org/10.3390/nu7031565
6. Leonard, M. M., Sapone, A., Catassi, C., & Fasano, A. (2017). Coeliakie en Nonceliac Gluten Sensitivity: A Review. JAMA, 318(7), 647-656. https://doi.org/10.1001/jama.2017.9730
