COELIAKIE
Coeliakie (CD) is een autoimuun ziekte en wordt veroorzaakt door gluten (lees hier over gluten) bij mensen met een erfelijke aanleg. Het is een multifactoriële aandoening waarbij zowel de omgeving als genetica een rol spelen, zoals genetische varianten die coderen voor de HLA DQ2/DQ8-genen (genen die behoren tot het Human Leukocyte Antigen (HLA)-complex).
30%-40% van de bevolking draagt dit gen en toch lijdt slechts 1% aan coeliakie [1,2]. Dit betekent dat de ziekte niet alleen met de genen te maken heeft maar ook met het microbioom. Het microbioom is namelijk anders bij coeliakiepatiënten. Het microbioom wordt beïnvloed door de omgeving - zoals het voedsel dat we eten en het gebruik van antibiotica [3]. Een voorgestelde pathogenese ( het stapsgewijze ontstaan, ontwikkelen en verloop van een aandoening of ziekte) van coeliakie ligt zowel in de genetische samenstelling van de gastheer als in de omgevingsfactoren die de dysbiose en de Lekkende Darm Syndroom veroorzaken. In de aanwezigheid van gluten wordt de integriteit van de darm nog meer verstoord. Hierdoor ontstaat een vicieuze cirkel die leidt tot de ontwikkeling van coeliakie.
Gevolg
Als coeliakie onbehandeld blijft, kan het leiden tot malabsorptie van voedingsstoffen zoals ijzer en vitamine B12. Dit komt door de verminderde functionaliteit van het darmslijmvlies (darmatrofie). Deze verminderde functionaliteit wordt veroorzaakt door de lekkende darmen. Bijgevolg zou dit andere gezonde systemen in het lichaam aantasten en verder kunnen leiden tot andere chronische complicaties zoals lactose-intolerantie, een verhoogd risico op osteoporose, de ziekte van Crohn, bloedarmoede door ijzertekort en zelfs onvruchtbaarheid[4].
Symptomen
Coeliakie kan moeilijk te diagnosticeren zijn omdat er niet 1 uniforme darmsamenstelling is en de symptomen kunnen per individu verschillen. De symptomen beginnen meestal geleidelijk. De meest voorkomende symptomen van coeliakie zijn:
- Buikpijn
- Opgeblazen gevoel en winderigheid
- Constipatie
- Diarree
- Vermoeidheid
- Depressie/angst
- Misselijkheid
- Migraine
- Jeukende huid
- Gewrichtspijn
- Gewichtsverlies
Diagnose
Door de complexiteit van de ziekte is het moeilijk de diagnose te stellen, hoewel de diagnose de laatste decennia is verbeterd. Wat typisch gebruikt wordt om de diagnose te stellen is een "4 uit 5" regel ter bevestiging [5].
- Vertoont de patiënt typische symptomen van CD
- Is er een aanwezigheid van positieve serum IgA klasse antilichamen
- Heeft de patiënt de genotypes HLADQ2 en HLADQ8
- Toont een darmbiopsie coeliakie aan
- Is er een reactie (d.w.z. verlichting) op een glutenvrij dieet
Behandeling
Tot op heden is de enige behandeling voor coeliakiepatiënten het volgen van een zeer streng glutenvrij dieet. Deze dieet heeft aangetoond de darm structuur weer te kunnen verbeteren (lees hier over darmatrofie) en is geassocieerd met een betere levenskwaliteit en minder gezondheidsrisico's op lange termijn. De naleving van dit restrictieve dieet varieert echter tussen 42% en 91%. Naleving van glutenvrij dieet is zeer moeilijk ondanks de veel glutenvrije alternatieven op de markt [6]. Glutenvrij voedsel kan arm zijn aan bepaalde voedingsstoffen, duur zijn, zintuiglijk en organoleptisch onaangenaam zijn. Sociaal is het ook moeilijk na te leven. Het is bijna onmogelijk om accidentele blootstelling aan gluten te voorkomen gezien het bijna overal toegepast wordt. Het volgen van het dieet is uiterst moeilijk; 40% van de coeliakie patiënten is zeer ontevreden over het glutenvrije dieet en wil graag alternatieven onderzoeken [7].
Helaas is er nog geen alternatief voor het glutenvrije dieet. Maar het is altijd interessant om de vooruitgang in het onderzoek naar gluten te volgen om te begrijpen hoe we ons lichaam meer kunnen ondersteunen al dan niet door middel van het versterken van ons darmwand.
Kristina Cueva
Kristina heeft altijd een passie gehad voor het begrijpen van ziekten en hun onderliggende mechanismen. Haar achtergrond in biomedische wetenschappen en in volksgezondheid en economie, stelde haar in staat de product innovaties die nodig zijn voor zelfzorg te begrijpen en zo producten te formuleren die de goede gezondheid bevorderen en uiteindelijk de ziektelasten verlagen.
Referenties
1. Van Buiten, C. B., Lambert, J. D., & Elias, R. J. (2018). Green Tea Polyphenols Mitigate Gliadin-Mediated Inflammation and Permeability in Vitro. Molecular nutrition & food research, 62(12), e1700879. https://doi.org/10.1002/mnfr.201700879
2. Marasco, G., Cirota, G. G., Rossini, B., Lungaro, L., Di Biase, A. R., Colecchia, A., Volta, U., De Giorgio, R., Festi, D., & Caio, G. (2020). Probiotica, Prebiotica en Andere Voedingssupplementen voor Darm Microbiota Modulatie in Coeliakie Patiënten. Nutriënten, 12(9), 2674. https://doi.org/10.3390/nu12092674
3. Cenit, M. C., Olivares, M., Codoñer-Franch, P., & Sanz, Y. (2015). Intestinale Microbiota en Coeliakie: Oorzaak, Gevolg of Co-Evolutie?. Nutriënten, 7(8), 6900-6923. https://doi.org/10.3390/nu7085314
4. Posner EB, Haseeb M. Coeliakie. [Bijgewerkt 2022 mei 15]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2022 Jan-. Beschikbaar via: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK441900/
5. Sapone, A., Bai, J.C., Ciacci, C. et al.Spectrum of gluten-related disorders: consensus on new nomenclature and classification. BMC Med 10, 13 (2012). https://doi.org/10.1186/1741-7015-10-13
6. Hall, N. J., Rubin, G., & Charnock, A. (2009). Systematic review: adherence to a gluten-free diet in adult patients with coeliac disease. Alimentary pharmacology & therapeutics, 30(4), 315-330. https://doi.org/10.1111/j.1365-2036.2009.04053.x
7. Aziz, I., Evans, K. E., Papageorgiou, V., & Sanders, D. S. (2011). Zijn patiënten met coeliakie op zoek naar alternatieve therapieën voor een glutenvrij dieet? Journal of gastrointestinal and liver diseases : JGLD, 20(1), 27-31.
