Inleiding tot het prikkelbaredarmsyndroom (PDS)
Het Prikkelbare Darm Syndroom (PDS) is een veelvoorkomende en vaak invaliderende functionele gastro-intestinale aandoening die wereldwijd een groot aantal mensen treft. Ondanks de veelvoorkomende verschijning (10-15%), de aanzienlijke zorgkosten (tot €1600) en de substantiële impact op de kwaliteit van leven, was het begrip van de etiologie van PDS historisch gezien beperkt. Recente vooruitgang heeft echter licht geworpen op de cruciale rol van microbiële factoren in de pathofysiologie van PDS, wat toenemende belangstelling heeft gewekt voor het verkennen van het microbioom, vooral omdat de huidige behandelingen niet altijd effectief blijken, wat wijst op een onvervulde behoefte.
>>>(WIL JE MEER LEZEN OVER DE SYMPTOMEN, SUBTYPES en BEHANDELINGEN VAN PDS?)
Het evoluerende begrip van PDS
Traditioneel werd het prikkelbare darm syndroom (PDS) gezien als een vorm van dysfunctie in de darm-hersenas. Men ging ervan uit dat een verstoorde communicatie tussen neuro-endocriene signalen en effectorzenuwen leidde tot problemen. Effector zenuwen zijn onderdeel van het perifere zenuwstelsel en sturen signalen vanuit het centrale zenuwstelsel (de hersenen en het ruggenmerg) naar verschillende lichaamsdelen om reacties uit te lokken in het maagdarmkanaal. Deze verstoringen, vaak veroorzaakt door psychosociale stressoren, zouden resulteren in viscerale overgevoeligheid en veranderde motiliteit – de bewegingen van het spijsverteringsstelsel, zoals de spiersamentrekkingen in het maagdarmkanaal. Dit model wordt tegenwoordig echter als te beperkend beschouwd
Nieuw onderzoek toont aan dat naast stress ook andere factoren een rol spelen bij het prikkelbare darm syndroom (PDS). Dit zijn bijvoorbeeld voedsel, infecties, het gebruik van antibiotica en stressvolle gebeurtenissen. Deze factoren, samen met genetische eigenschappen en veranderingen in hoe genen werken, kunnen de beschermende laag van de darmen beïnvloeden. Hierdoor kunnen er makkelijker schadelijke stoffen doorheen komen, wat leidt tot reacties van het immuunsysteem van zowel de darmen als de hersenen.
.
Deze reeks gebeurtenissen leidt tot een lichte ontsteking in de darmen die niet door infecties wordt veroorzaakt, en verandert ook hoe de bacteriën in de darmen samenleven en werken. Dit kan ervoor zorgen dat de darmen verkeerde signalen sturen over samentrekkingen en gevoelens, wat typische symptomen van Prikkelbare Darm Syndroom (PDS) veroorzaakt.
Onderzoek laat zien dat PDS vaak begint na een darmontsteking die door bacteriën, virussen of parasieten komt. Dit wijst erop dat een verstoring van de balans in de darmbacteriën (dysbiose) een rol speelt in het ontstaan van PDS. Dysbiose kan ook ontstaan door een reactie van het immuunsysteem na zo'n infectie, wat weer invloed heeft op de beweging van de darmen. Deze onevenwichtigheid kan leiden tot meer PDS-symptomen of ze erger maken.
afb. 1. Microbiële hypothese bij het prikkelbaredarmsyndroom (Pimentel & Lembo, 2020)
Het belang van micro-organismen in de darmmotiliteit
Aanvullend onderzoek benadrukt dat darm micro-organismen cruciaal zijn voor het handhaven van de juiste beweging binnen het maagdarmkanaal (GI-kanaal). Serotonine, geproduceerd door specifieke cellen in de darmen, en histamine, vrijgegeven door mestcellen in de bekleding van de darm, spelen een rol bij ontsteking en het behoud van de integriteit van de darmbarrière. Serotonine wordt ook in verband gebracht met verhoogde gevoeligheid van de darm. Bovendien zijn bij mensen met PDS de mestcellen in de darm talrijker en actiever in vergelijking met mensen zonder deze aandoening.
De rol van PalmitoylEthanolamide (PEA) bij PDS-behandeling
Palmitoylethanolamide (PEA), een belangrijk bestanddeel van Darmbiomix Support, helpt de immuunrespons die door mestcellen wordt getriggerd te verminderen. Een studie van Cremon et al., waarbij 54 patiënten met PDS en 12 gezonde individuen betrokken waren verspreid over vijf Europese centra, vond dat PDS-patiënten hogere aantallen mestcellen in hun darmbekleding hadden en verschillende niveaus van bepaalde vetzuren en cannabinoïde receptoren dan gezonde controles. Hoewel PEA-behandeling de biologische markers van PDS, waaronder het aantal mestcellen, niet veranderde, verlichtte het significant buikpijn vergeleken met een placebo. Dit suggereert het potentieel van PEA als therapeutisch middel voor pijn bij PDS-patiënten. Bovendien wordt gedacht dat het darmmicrobioom de productie van serotonine beïnvloedt, wat nog een manier biedt waarop het de verbinding tussen darm en brein en de symptomen van PDS kan beïnvloeden.
Het darmmicrobioom:
Het darmmicrobioom, soms gezien als een ondergewaardeerd orgaan, bevat wel 400 verschillende soorten bacteriën en heeft meer cellen dan alle andere menselijke organen bij elkaar. Deze goede bacteriën zijn cruciaal voor een gezonde spijsvertering. Ze maken speciale enzymen en stoffen die ons helpen om belangrijke voedingsstoffen en vitamines uit ons eten te halen. Deze bacteriën zijn ook belangrijk voor ons immuunsysteem in de darmen.
Dit systeem moet tolerant zijn voor het voedsel en de goede bacteriën die we binnenkrijgen, maar moet ook kunnen reageren op ziekmakende bacteriën. De goede bacteriën helpen de balans in de darmen te behouden. Ze produceren stoffen die slechte bacteriën tegengaan en vetzuren die ons beschermen tegen indringers die niet in onze darmen thuishoren. Door te concurreren om voedingsbronnen en ruimte, zorgen de goede bacteriën ervoor dat schadelijke bacteriën zich niet makkelijk kunnen vestigen in onze darmen.
Kwantitatieve en kwalitatieve verschillen in het darmmicrobioom van PDS-patiënten
Het darmmicrobioom lijkt een belangrijke rol te spelen bij PDS, aangezien kwantitatieve en kwalitatieve verschillen zijn waargenomen bij patiënten met PDS vergeleken met gezonde individuen. Een grotere instabiliteit van het darmmicrobioom is bijvoorbeeld in verband gebracht met meer symptomen bij sommige patiënten met PDS. Ook zijn sommige klinische kenmerken van PDS (bijvoorbeeld een opgeblazen gevoel, verzadiging, veranderde transittijd) in verband gebracht met specifieke microbioom profielen bij patiënten met PDS.
Lijst met belangrijkste pathogene mechanismen bij PDS waarbij het microbioom betrokken is
Verminderde darmbarrière: Bij PDS functioneert de beschermende laag van de darm niet goed, wat leidt tot een "lekkende" darm. Hierdoor kunnen bacteriën en andere micro-organismen gemakkelijker doordringen. Wanneer deze microben de immuun laag van de darm bereiken, veroorzaken ze onjuiste ontstekingsreacties die de symptomen van PDS veroorzaken. Er zijn problemen geconstateerd met eiwitten die helpen de darm te verzegelen (tight junction), wat bijdraagt aan dit probleem.
Afwijkende immuunrespons: Bij PDS wordt de slijmvliezen van de darmen overmatig actief zoals blijkt uit de verhoogde productie van moleculen die ontsteking bevorderen, de zogenaamde pro-inflammatoire cytokines. Deze ontsteking in de darmwand kan direct worden veroorzaakt door microben die zijn doorgedrongen in het darmweefsel of indirect door stoffen die deze microben afgeven (vanwege de lekkende darm). Het immuunsysteem bij PDS heeft de neiging deze ontstekingspaden te bevorderen. Deze immuunactiviteit in de darmwand is gekoppeld aan viscerale overgevoeligheid, wat betekent een verhoogde gevoeligheid voor pijn vanuit de darmen, wat bijdraagt aan de buikpijn die ervaren wordt bij PDS.
Moleculaire nabootsing: Bij PDS zijn sommige microbiële antigenen (stoffen die immuunreacties uitlokken) qua structuur vergelijkbaar met de eigen eiwitten van het lichaam. Deze gelijkenis kan ervoor zorgen dat het immuunsysteem per ongeluk de eigen cellen van het lichaam aanvalt, denkend dat het indringers zijn. Dit staat bekend als moleculaire mimicry. Deze aanval kan daarom de zenuwfunctie in de darmen beïnvloeden, wat leidt tot aanhoudende ontsteking en mogelijk schade in de darm.
Darm-hersen-as: Dit verwijst naar het complexe communicatiesysteem tussen de darm en de hersenen. De microben in de darm interacteren met de hersenen en het lokale zenuwstelsel in de darm via verschillende signalen die zenuwen, hormonen en het immuunsysteem omvatten. Deze interacties kunnen invloed hebben op hoe de hersenen en darm functioneren. Zo kunnen stoffen die door darmbacteriën worden geproduceerd, zoals korteketenvetzuren, invloed hebben op hoe hersensignalen worden overgedragen of leiden tot genetische veranderingen die zenuwfuncties beïnvloeden. Stress kan ook de soorten en functies van darmbacteriën veranderen, wat invloed heeft op de darmbeweging, vochtsecretie en de barrièrefunctie van de darmwand. Dit wordt voornamelijk geregeld door het stress-responsesysteem met betrekking tot de hersenen en de bijnieren.
Epigenetische veranderingen: Bepaalde bijproducten van darmbacteriën, met name korteketenvetzuren zoals butyraat, kunnen leiden tot epigenetische veranderingen—wijzigingen die de activiteit van genen beïnvloeden zonder de DNA-sequentie te veranderen. Butyraat, een vetzuur gemaakt door darmbacteriën, kan bepaalde enzymen blokkeren. Deze actie veroorzaakt een ophoping van specifieke groepen op DNA-eiwitten, waardoor het DNA toegankelijker wordt en mogelijk verandert hoe genen werken. Deze veranderingen kunnen invloed hebben op de darm en de hersenen, en mogelijk aandoeningen zoals prikkelbare darmsyndroom (PDS) beïnvloeden door de activiteit van genen gerelateerd aan deze gebieden te veranderen
Aanbevelingen om PDS te behandelen
Hoewel het prikkelbare darm syndroom (PDS) een functionele stoornis is en niet een hoge overlijdensrisico heeft leidt het wel tot meer gezondheidsproblemen. Mensen met PDS hebben meestal een lagere kwaliteit van leven dan mensen zonder PDS en mensen met andere chronische ziekten. Er is een voortdurende behoefte aan effectieve behandelingen voor PDS. Het introduceren van nieuwe producten die aan de bestaande behandelopties kunnen worden toegevoegd, is belangrijk om het welzijn en de levenskwaliteit van mensen met PDS te helpen verbeteren. Een veelbelovend gebied van behandeling is gericht op het microbioom van de darm, specifiek het gebruik van probiotica.
Probiotica: een veelbelovende behandeling voor PDS
Probiotica kunnen de symptomen van het prikkelbaredarmsyndroom (PDS) verbeteren via verschillende mechanismen:
- Herstel van het microbiële evenwicht: PDS wordt vaak geassocieerd met dysbiose, een onbalans in de darmmicrobiota. Probiotica introduceren nuttige bacteriën in de darmen, die kunnen helpen een gezond evenwicht van micro-organismen te herstellen. Dit herstel kan veel voorkomende PDS-symptomen zoals een opgeblazen gevoel, gasvorming en ongemak verlichten.
- Verbetering van de darm barrièrefunctie: Probiotica kunnen de darmbarrière versterken, waardoor de darmpermeabiliteit wordt verminderd. Een sterkere darmbarrière voorkomt dat schadelijke stoffen en bacteriën in de bloedbaan terechtkomen, wat ontstekingen kan verminderen en PDS-symptomen kan verlichten.
- Moduleren van het immuunsysteem: Probiotica kunnen de immuunrespons in de darmen beïnvloeden. Ze kunnen helpen bij het verminderen van milde ontstekingen die vaak voorkomen bij PDS, wat pijn en ongemak kan verlichten.
- Regulatie van de stoelgang: Probiotica kunnen de stoelgang helpen normaliseren. In gevallen van PDS met diarree (IBS-D) kunnen bepaalde probiotische stammen de frequentie verminderen en de consistentie van de ontlasting verbeteren. Omgekeerd kunnen ze bij PDS met obstipatie (IBS-C) helpen de stoelgangfrequentie te verhogen en de ontlasting te verzachten.
- Vermindering van de viscerale overgevoeligheid: Sommige probiotica kunnen de viscerale overgevoeligheid verminderen – waarbij de zenuwen in de darmen overgevoelig worden en pijn veroorzaken. Door deze gevoeligheid te verminderen, kunnen probiotica buikpijn geassocieerd met PDS helpen verminderen.
- Het produceren van nuttige metabolieten: Probiotica kunnen vetzuren met een korte keten (SCFA's) en andere metabolieten produceren die gunstig zijn voor de darmgezondheid. Deze metabolieten kunnen de darmmotiliteit verbeteren, de opname van voedingsstoffen verbeteren en de algehele spijsvertering ondersteunen.
- Het verlichten van psychologische symptomen: Er zijn steeds meer aanwijzingen voor de darm-hersen-as, waar de darmgezondheid invloed heeft op de geestelijke gezondheid. Probiotica kunnen angst- en depressiesymptomen helpen verminderen, die vaak geassocieerd worden met PDS.
Een recente meta-analyse die 15 gecontroleerde proeven omvatte, concludeerde dat probiotica pijn en ernst van de symptomen verminderen.
Een andere studie toonde ook aan dat een significant groter percentage van de patiënten die de probiotische combinatie kregen, adequate verlichting van PDS rapporteren in vergelijking met placebo (48% vs. 12%, p = 0.01 melding van adequate verlichting voor > 50% van de weken). De consistentie van de ontlasting verbeterde ook significant met probiotica versus placebo.
>>> DARMBIOMIX SUPPORT BEVAT OOK HOOGWAARDIG PROBIOTICA >> KLIK HIER
Conclusie
PDS (Prikkelbare Darm Syndroom) is een complexe aandoening die wordt beïnvloed door de verbinding tussen darm en hersenen, het immuunsysteem, en darmbacteriën. Inzicht in deze factoren leidt tot nieuwe behandelopties. Probiotica zijn bijzonder veelbelovend, aangezien ze helpen om symptomen van PDS te beheren en de levenskwaliteit te verbeteren. Voortdurend onderzoek zal waarschijnlijk leiden tot effectievere behandelingen, wat hoop biedt voor degenen die met deze moeilijke aandoening te maken hebben.
Kristina Cueva
Kristina heeft altijd een passie gehad voor het begrijpen van ziekten en hun onderliggende mechanismen. Met een achtergrond in de biomedische wetenschappen en volksgezondheid en economie begrijpt Kristina de lasten die ziekten voor de samenleving hebben. Dit helpt haar de noodzakelijke innovaties te begrijpen om een goede gezondheid te bevorderen, waardoor de ziektelast uiteindelijk wordt verlaagd.
Referenties:
Bennet SM, Ohman L, Simren M. Gut microbiota as potential orchestrators of irritable bowel syndrome. Gut Liver. 2015 May 23;9(3):318-31. doi: 10.5009/gnl14344. PMID: 25918261; PMCID: PMC4413965.
Kindt S, Louis H, De Schepper H, Arts J, Caenepeel P, De Looze D, Gerkens A, Holvoet T, Latour P, Mahler T, Mokaddem F, Nullens S, Piessevaux H, Poortmans P, Rasschaert G, Surmont M, Vafa H, Van Malderen K, Vanuytsel T, Wuestenberghs F, Tack J. Belgian consensus on irritable bowel syndrome. Acta Gastroenterol Belg. 2022 Apr-Jun;85(2):360-382. doi: 10.51821/85.2.10100. PMID: 35709780.
Napolitano M, Fasulo E, Ungaro F, Massimino L, Sinagra E, Danese S, Mandarino FV. Gut Dysbiosis in Irritable Bowel Syndrome: A Narrative Review on Correlation with Disease Subtypes and Novel Therapeutic Implications. Microorganisms. 2023 Sep 22;11(10):2369. doi: 10.3390/microorganisms11102369. PMID: 37894027; PMCID: PMC10609453.
Pimentel M, Lembo A. Microbiome and Its Role in Irritable Bowel Syndrome. Dig Dis Sci. 2020 Mar;65(3):829-839. doi: 10.1007/s10620-020-06109-5. PMID: 32026278.
Quigley EM, Bytzer P, Jones R, Mearin F. Irritable bowel syndrome: the burden and unmet needs in Europe. Dig Liver Dis. 2006 Oct;38(10):717-23. doi: 10.1016/j.dld.2006.05.009. Epub 2006 Jun 27. PMID: 16807154.
